Τις τελευταίες μέρες, όλες/οι μιλάνε για το live του ΛΕΞ στην Νέα Σμύρνη. Τα social media γέμισαν με πόστ γύρω από αυτό το live, με την πλειοψηφία τους να εξυμνεί την συναυλίακαι ένα μικρό κομμάτι να είναι πιο σκεπτικιστικό προς αυτή. Δεν θεωρούμε ότι το συγκεκριμένο κείμενο πρέπει να πάρει θέση γύρω από αυτό και να αναπαράξει τα διάφορα κλισέ που είδαμε να δημιουργούνται γύρω από το live. Αντίθετα, θέλουμε να κάνουμε ένα βήμα πίσω, τώρα που «έκατσε η σκόνη» και να προσπαθήσουμε να δούμε στην πραγματικότητα τι μας μένει από αυτό και τι πρέπει να μας προβληματίσει. Τι οδήγησε τον κόσμο να γεμίσει ένα γήπεδο με 20.000 κόσμο; Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα με κάποια παραδείγματα και γεγονότα.
Αρχικά, το γεγονός ότι ένας ράπερ γέμισε ένα στάδιο με 20.000 άτομα είναι μία αντικειμενική πραγματικότητα. Και επίσης αντικειμενικό είναι το γεγονός ότι κάτι αντίστοιχο από Έλληνα καλλιτέχνη της hip hop μουσικής δεν έχει ξαναγίνει. Το σημείο λοιπόν από το οποίο πρέπει να ξεκινήσουμε είναι το εξής. Ότι πάντα, φόβοι, ανησυχίες και ελπίδες της ελληνικής κοινωνίας έβρισκαν τρόπo να εκφραστούν και να αποτυπωθούν μέσα από τις τέχνες. Με αυτήν την έννοια, δεν μιλάμε για κάτι πρωτότυπο. Την δεκαετία του ΄70, πολλοί καλλιτέχνες, με κοινωνικό στίχο κατάφερναν να γεμίζουν στάδια, και στην πραγματικότητα να παράγουν μια τέτοια μουσική η οποία έφτανε να αγγίζει μαζικά ακροατήρια. Σε εκείνη την χρονική συγκυρία ήταν που άνθισε το πολιτικό τραγούδι, και στην πραγματικότητα αποτύπωσε την αισθητική, τις σκέψεις και τις επιδιώξεις μιας ολόκληρης γενιάς. Από το Μετεμφυλιακό Κράτος, την εξέγερση του Πολυτεχνείου, και όλα όσα μπόλιασαν την συνείδηση εκείνης της γενιάς ξεπήδησε ο Θεοδωράκης, ο Μικρούτσικος και άλλοι. Και μια ολόκληρη κοινωνία βρέθηκε να ακούει την μουσική τους, και να νιώθει ότι κάτι αλλάζει, ότι κάτι υπάρχει εδώ πέρα.
Η γενιά μας δεν έχει τις πολιτικές ,κοινωνικές και ιστορικές εμπειρίες εκείνης της γενιάς. Έχει όμως τις δικές της, οι οποίες την σημάδεψαν.Ζούμε σε μια περίοδο όπου εδώ και 10-15 χρόνια περίπου το υποκείμενο ζει σε αρκετά δύσκολες συνθήκες. Το 2008 ο κόσμος είδε την εν ψυχρώ δολοφονία ενός μικρού παιδιού από τον ειδικό φρουρό Κορκονέα. Εκείνο το βράδυ μια ολόκληρη γενιά μεγάλωσε απότομα. Για την γενιά που ήταν στην ηλικία του Αλέξη όρισε και συγκεκριμένα καθήκοντα ενώ ταυτόχρονα δημιούργησε αντανακλαστικά και συνειδήσεις( καταλήψεις, διαδηλώσεις ,«Εμείς θα πούμε την τελευταία λέξη, αυτές οι μέρες είναι του Αλέξη»). Περίπου μια διετία μετά, η ίδια γενιά θα βρεθεί αντιμέτωπη με μία συνθήκη, για πρώτη φορά μετά το ‘Β Παγκόσμιο Πόλεμο, χειρότερη από την προηγούμενη. Το 2010, ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου ανακοινώνει σχεδόν περιχαρής την πτώχευση της χώρας και την είσοδο της στην μνημονιακή πραγματικότητα, και μια ολόκληρη γενιά βυθίζεται στην αβεβαιότητα για το τι ξημερώνει την επόμενη μέρα.
Λίγο αργότερα, ο ελληνικός λαός θα έρθει αντιμέτωπος με την ραγδαία άνοδο της ναζιστικής, (και πλέον εγκληματικής) οργάνωσης «Χρυσή Αυγή», ενώ το 2013 μεταξύ άλλων επιθέσεων της, οργανώνει την εν ψυχρώ δολοφονία του αντιφασίστα Παύλου Φύσσα με τα συστημικά media να προσπαθούν να το καλύψουν ως μια «διαμάχη για το ποδόσφαιρο». Και κάπως έτσι η γενιά του Αλέξη, έγινε και γενιά του Παύλου και μεγάλωσε ακόμα πιο γρήγορα και σκληρά μέσα σε ένα βράδυ όπως εκείνο του 2008. Έγινε η γενιά που άκουγε τα κομμάτια του Παύλου που ίσως δεν είχε ξανακούσει αλλά είπε ότι δεν θα κλάψει και δε θα φοβηθεί.
Και από το 2013 και το γεγονός που στιγμάτισε την Ελλάδα και όχι μόνο, πάμε στην διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και το «πρώτη φορά αριστερά», στο δημοψήφισμα και το μεγάλο «ΟΧΙ» του 61,3% που έγινε «ΝΑΙ» σε μια νύχτα, στα capital controls και μια κοινωνία που πίστεψε και έχασε. Πίστεψε στην αλλαγή αλλά βυθίστηκε στο ΤΙΝΑ( there is no alternative) και ξεκίνησε να απογοητεύεται ολοένα και πιο πολύ. Κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα και στην πραγματικότητα στην ένωση σημείων που υπήρχαν με σημεία που είτε προέκυψαν τώρα είτε οξύνθηκαν. Η εκλογή της ΝΔ ,η εμφάνιση της πανδημίας, η απομόνωση, η καταπάτηση βασικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, η ακρίβεια και την όξυνση της καταστολής(και του κατασταλτικού μηχανισμού συνολικά), αποτελούν στην πραγματικότητα μία μεγάλη εικόνα, που με μαζικούς όρους στο πεδίο των τεχνών αδυνατούσε να εκφραστεί.
Η γενιά μας έζησε στο πετσί της τα μνημόνια και βασικά τις συνέπειες τους, έζησε την ήττα του δημοψηφίσματος και τις συνέπειες του, η γενιά μας πέρασε την μετάβαση από το «υπάρχει άλλος δρόμος» στην ήττα, την εσωστρέφεια, και στην πραγματικότητα πέρασε στην πλευρά του κυνισμού για την ζωή(κάτι που για τους ακόμη μικρότερους είναι η μόνη πραγματικότητα που βίωσαν). Αυτή η γενιά είναι λοιπόν αυτή που βρέθηκε στην Νέα Σμύρνη. Και βρέθηκε εκεί για να ακούσει όσα είχε να πει ο ΛΕΞ, ή καλύτερα όλα όσα εκείνα που ζούμε τα οποία όμως μπόρεσαν να βρουν αναπαράσταση στο πεδίο των τεχνών και της μουσικής από τον ΛΕΞ.
Στο στάδιο του Πανιωνίου εκείνο το βράδυ βρέθηκε κάποιος κόσμος ο οποίος είχε ζήσει όλα αυτά, αλλα και κόσμος ο οποίος δεν έζησε τίποτα απο αυτά. Συναντήθηκε μια μάζα κόσμου που ήταν στις καταλήψεις και στις πορείες όταν δολοφονήθηκε ο Αλέξης, που βγήκε στο δρόμο και πάλεψε για τον Παύλο, τον Λουκμαν, για να καταδικαστεί η ΧΑ ως εγκληματική οργάνωση. Κάποιοι από τους 20.000 ίσως ήταν το 2011 στο κίνημα των «πλατειών», ή ήταν το 2015 και πανηγύρισε το «ΟΧΙ», ή βγήκε με κίνδυνο την ακραία καταστολή και τις συλλήψεις το 2021 και φώναξε «ΠΟΝΑΩ» στην πλατεία της Νέας Σμύρνης και σε κάθε πλατεία της Ελλάδας ή όλα μαζί ή και τίποτα από όλα αυτά.Και αυτό που ίσως είναι το πιο σημαντικό, στην πραγματικότητα, είναι πως στο live αυτό βρέθηκε μία πολύ μεγάλη μάζα κόσμου που για αυτήν, λόγω ηλικίας, όλα αυτά δεν είναι πράγματα που έζησε , αλλά όλα τα παραπάνω τα αντιμετωπίζει σαν ιστορικά γεγονότα. Κι όμως, μουσικά, είδαν τον εαυτό τους μέσα από μουσική και στίχους που αποτελούν αποτέλεσμα μιας προηγούμενης (σε κάποιο βαθμό) κοινωνικής εμπειρίας, αλλά και απεικόνΙση της πρόσφατης, της καθημερινότητας όπως την ζούμε. Αυτό το πάντρεμα, των όσων έχουμε ζήσει και όσων ζούμε είναι αυτό που γέμισε το στάδιο και ένωσε ηλικιακά χάσματα.
Όπως κάθε τι στην ζωή μας, έτσι και το πώς μιλάμε για την συναυλία του ΛΕΞ διαπερνάται από αντιθέσεις που δεν πρέπει να υποτιμούνται.Δεν είναι μόνο ο ΛΕΞ (αλλά και αντίστοιχοι καλλιτέχνες με αυτόν) που η γενιά μας θα κάτσει να ακούσει. Χωρίς να μπούμε στην πολυαναλυμένη κουβέντα για την Τραπ, και το αξιακό και ιδεολογικό φορτίο που αυτή φέρει, είναι μία αντικειμενική πραγματικότητα ότι ο ίδιος κόσμος που θα πάει στην συναυλία του ΛΕΞ θα κάτσει να ακούσει και άλλα μουσικά ρεύματα(που πολλές φορές είναι και αντιφατικά). Άρα στην πραγματικότητα, εδώ πέρα σκιαγραφείται μία μάχη ηγεμονίας. Ποιο θα είναι το μουσικό αποτύπωμα που θα στιγματίσει αυτή την γενιά; Η μουσική του ΛΕΞ και του κάθε ΛΕΞ ή μια άλλη που εκφράζει άλλα ιδεολογικά χαρακτηριστικα και δεν ενσωματώνει στοιχεία κοινωνικής πραγματικότητας; Αυτό είναι κάτι το οποίο μένει να κριθεί.Το βασικό όμως είναι τα πατάνε τα πόδια μας κάτω όταν προσεγγίζουμε το συγκεκριμένο ζήτημα. Να μην εγκλωβιστούμε σε συντηρητικές λογικές που ψάχνουν τα πολιτικά φρονήματα των ακροατών τουΛΕΞ (άραγε ο κόσμος που τραγουδούσε «Όταν σφίγγουν το χέρι» ήταν πολιτικά στρατευμένος κατα πλειοψηφία;) ούτε να το τραβήξουμε από τα μαλλιά την κατάσταση της νεολαίας σήμερα ώστε να εξάγουμε πολιτικά συμπεράσματα εκεί που δεν υπάρχουν.
Η πραγματικότητα είναι πως 20.000 άνθρωποι γέμισαν ένα στάδιο για να ακούσουν έναν καλλιτέχνη που μιλάει για την καθημερινότητα τους, με ωμό στίχο, χωρίς φίλτρα. Και αυτό μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα συμπέρασμα το οποίο μπορούμε να βγάλουμε με σιγουριά. Η νεολαία έχει μεταβληθεί και συνεχίζει τα μεταβάλλεται, ούτως ή άλλως η μεταβολή είναι δυναμική διαδικασία. Το επίδικο όμως, είναι το εξής. Ότι η μάχη για αυτήν την ηγεμονία είναι υπαρκτή, ανοιχτή σε ένα μαζικό ακροατήριο, και σε τελική ανάλυση, το ότι μπορούμε να μιλήσουμε για ιδεολογική μάχη στο πεδίο των μαζών αυτήν την στιγμή, ακόμα και με όρους μουσικής, σημαίνει πως η κυρίαρχη ιδεολογία δεν παίζει μόνη της. Έχει ιδεολογικό αντίπαλο που την κοιτάει στα μάτια. Και ας μήν είναι αυτό το «άλλο» συγκροτημένο,ολοκληρωμένο και χωρίς αντιφάσεις, το στοιχείο που πρέπει να κρατήσουμε είναι οτι είναι υπαρκτο.
Δεν μπορούμε να κρίνουμε την έκβαση, μπορούμε όμως να πούμε με σιγουριά το εξής. Το πρόβλημα δεν υπάρχει όταν ο ποταμός τρέχει, το πρόβλημα υπάρχει όταν τα νερά λιμνάζουν. Και το «φαινόμενο» ΛΕΞ, εκφράζει απόλυτα αυτήν την διαδικασία.
Αρμακόλλα Τζώρτζια, προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα του Μαθηματικού του Πανεπιστημίου Πατρών
Κουτσούμπας Θάνος, προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης